SAMEN NAAR EEN GEZONDE, DUURZAME SAMENLEVING
30 september
t/m 7 oktober
t/m 7 oktober
Geneticus Hans Clevers is een prominente Utrechtse wetenschapper. Zijn baanbrekende onderzoek naar stamcellen en organoïden is bij velen bekend. In het kader van de Utrecht Science Week geeft hij op 7 oktober 2022 de Utrecht Science Lezing.
Als je nu over het Utrecht Science Park loopt, is het maar moeilijk voor te stellen dat het gebied ooit een prachtige polder was. Clevers herinnert zich die tijd nog goed: ‘Toen ik in 1975 aan mijn studie biologie begon, stond er nog praktisch niks. Onze practica vonden plaats in een houten keet, het Provisorium. Iedere keer als er dan iemand door dat gebouwtje liep, schudden alle microscopen heen en weer.’
Tegenwoordig huist het Utrecht Science Park niet alleen het Universitair Medisch Centrum, de Universiteit Utrecht en de Hogeschool Utrecht, maar hebben zich er ook tal van bedrijven en (bio)technologische startups gevestigd. Dat maakt het een unieke en inspirerende omgeving, vindt Clevers: ‘Ik ken geen andere plek in Europa waar zo’n concentratie biomedische wetenschap bij elkaar komt.’
Van 30 september tot en met 7 oktober vindt voor de tweede keer de Utrecht Science Week plaats op deze plek, waar wetenschappers, zorgmedewerkers, ondernemers en studenten samenwerken aan een gezonde en duurzame samenleving. Aan Clevers de eer om deze week vol lezingen, rondleidingen en workshops af te sluiten met de Utrecht Science Lezing.
Verbonden
Utrechtser dan de carrière van Clevers kan bijna niet. Na zijn studie promoveerde hij in slechts twaalf maanden en ging hij – na een uitstap naar Harvard eind jaren tachtig – als hoogleraar aan de slag op het Utrecht Science Park, waar hij sindsdien naam maakt. Hij lacht: ‘Ik zie mezelf altijd als een buitengewoon internationale wetenschapper, maar op een gegeven moment zei iemand: ‘Hans, zit je nou al zo lang in Utrecht?’’
Toch vertrok Clevers begin dit jaar naar Basel in Zwitserland, waar hij als het nieuwe hoofd van Roche Pharma Research and Early Development aan de slag ging. Maar zelfs nu hij niet meer elke dag in het Hubrecht Instituut te vinden is, blijft hij nauw verbonden aan de Utrechtse onderzoeksinstelling als adviseur en gastonderzoeker. Clevers: ‘Iedere ochtend om half acht spreek ik mijn collega’s en promovendi via Zoom en elke vrijdag is ingeruimd voor wetenschap.’
Geneticus Hans Clevers | Foto: Bob Bronshoff
Feitjescollectie
Die ontembare fascinatie voor wetenschap zat er al vroeg in. ‘De kleuterschooljuffen stonden dan om mij heen en vroegen: ‘Wat wil jij worden, Hans?’. Toen zei ik altijd: ‘Bioloog.’’, vertelt Clevers. ‘Ik was altijd in de bosjes op zoek naar levende dingen en verzamelde van alles. Later ontdekte ik dat wetenschap research heet. Dat vond ik een tegenvaller, want ik wilde search doen. Ik wilde zelf iets ontdekken.’
‘Toen ik ging studeren, was er nog heel veel van de biologie onbekend. DNA-technologie heeft van de biologie echt een experimentele wetenschap gemaakt. Toen in de jaren tachtig het genetisch kloneren tot stand kwam, dachten wij: dit is het wel. Maar toen kwam PCR, CRISPR, single-cell sequencing; nu kunnen we voor een paar honderd dollar iemands hele genoom uitlezen.’
Juist in die stormachtige ontwikkelingen zit voor hem de aantrekkingskracht van het vak, legt Clevers uit. ‘De biomedische wetenschappen zijn een eindeloze collectie van feitjes. De evolutie heeft een enorme hoeveelheid willekeurige dingen gegenereerd die nauwelijks te voorspellen zijn. Het is letterlijk een levende wereld, die alsmaar veranderd en zich aanpast. We weten nog maar een fractie van alles wat er te ontdekken valt.’
Clevers is inmiddels 65 jaar, in Zwitserland de pensioengerechtigde leeftijd. Maar hij is nog lang niet van plan om de wetenschappelijke wereld achter zich te laten. ‘Ik hoop dat mijn lab over een tijd nog intact is en dat ik dan terug kan naar Utrecht.’
Bron: New Scientist
Verduurzaming is niet langer een luxe, maar een noodzaak. Ook voor ziekenhuizen valt er de nodige winst te behalen op het gebied van duurzaamheid. Maar hoe gaan we van idee naar impact? En waar beginnen we? In de Utrecht Science Week kwamen op 5 oktober meer dan zestig zorgprofessionals bij elkaar om zich over deze vragen te buigen tijdens de Hackaton: Samen naar een circulair ziekenhuis.
Het valt niet meer te ontkennen dat we als maatschappij moeten investeren in verduurzaming. Om maar direct in clichés te vervallen: er is geen planeet B en niets doen is geen optie meer. Wat veel mensen misschien niet beseffen, is dat ziekenhuizen en andere zorginstellingen een aanzienlijke rol spelen in het versterkte broeikaseffect. In Nederland is de zorg namelijk verantwoordelijk voor maar liefst zeven tot acht procent van de totale CO2-uitstoot van het land. Dat kan en moet anders. De ‘Hackaton: Samen naar een circulair ziekenhuis’ – een initiatief van Green Team Zorgambassade 2022 – hoopt hier de eerste stappen in te zetten.
Foto: Seth Carnill
Initiatief nemen
De pennen en post-its liggen al klaar op de tafels als ik het kantoor van UtrechtInc op het Utrecht Science Park binnenkom. De binnendruppelende deelnemers, die samen een breed scala aan allianties, bedrijven, onderwijs- en zorginstellingen vertegenwoordigen, zijn ingedeeld in drie thema’s: Groener beleid, Minder plastic en Duurzame farmacie. Een van de organisatoren Renske Karens kijkt tevreden toe als de eerste brainstormsessies beginnen. ‘Het unieke van deze Hackaton is dat al die verschillende perspectieven samenkomen om in actieve stand te discussiëren over duurzame initiatieven en hoe we die kunnen verankeren in het ziekenhuisbeleid.’
‘We weten inmiddels allemaal: we moeten duurzamer’, voegt medeorganisator Aletta de Beer toe. ‘En hoewel er steeds meer goede initiatieven ontstaan op de werkvloer, zit er tegelijkertijd een grote afstand tussen praktijk en beleid. Duurzaamheid heeft simpelweg nog onvoldoende prioriteit op de beleidsagenda.’ Om deze afstand te overbruggen, hebben de deelnemers vandaag de kans om al hun ideeën en groene initiatieven te bundelen in een adviesrapport dat gepresenteerd wordt aan alle zorgbestuurders in de ziekenhuiszorg.
Foto: Seth Carnill
Van idee tot impact
Bij het oplossen van een omvangrijk vraagstuk als verduurzaming helpt het om die stip op de horizon te visualiseren. In elke ruimte hangt daarom een groot vel papier waarop een zeilschip is afgebeeld. Dat schip, dat zijn wij als maatschappij. En terwijl de ‘wind in de zeilen’ ons voortstuwt, vertragen ‘ankers’ onze reis. Na de eerste brainstormsessies hangt het vel vol beschreven post-its. Bij de wind lees ik enkele post-its waarop staat ‘positief denken’ en ‘ziekenhuis heeft voorbeeldrol’, maar de ankers zijn duidelijk in de meerderheid: ‘duurzaam is duur’, ‘urgentiebesef’, ‘gemak en comfort’, ‘complexiteit’…
Ik denk dat het anker ‘complexiteit’ goed aangeeft waarom de duurzaamheidstransitie regelmatig stagneert. Verduurzaming vraagt namelijk niet alleen een mindsetverandering bij werknemers én bestuurders, maar ook een multidisciplinaire samenwerking binnen en tussen zorginstellingen. Gita Gallé, COO/CFO van het Prinses Maxima Centrum, verwoordde het mooi tijdens de opening: ‘Samenwerken is het nieuwe concurreren.’ Zorg vindt plaats in een keten, niet in isolatie; samen kom je écht verder. En zelfs dan kunnen goede initiatieven hogerop blijven steken in het zorgvuldig geweven web van regels en wetten. De Beer: ‘Juist op het bestuurlijk niveau van ziekenhuizen moet de basis gelegd worden om verduurzaming mogelijk te maken. Anders is het te veel tegen de stroom inroeien.’
Foto: Seth Carnill
Alle hens aan dek
Eén ding is vandaag wel duidelijk geworden: er zijn goede ideeën te over. Dat blijkt nog maar eens uit de indrukwekkende pitches waarin de verschillende teams hun adviezen presenteren aan de rest van de groep. Als het aan Karens en De Beer ligt, is de Hackaton van vandaag slechts het begin. ‘Nu doen we het in een snelkookpanversie, om iedereen geënthousiasmeerd te krijgen dat je met elkaar op deze manier stappen kunt zetten, maar het idee is natuurlijk dat dit zaadjes plant’, aldus De Beer. Idealiter nemen de deelnemers de ideeën en motivatie mee naar hun eigen organisatie en zetten ze het goede werk voort. Want, om in de woorden van Karens te spreken: we moeten ook door na vandaag.
Geschreven door: Eline Kraaijenvanger, New Scientist
Health Hub Utrecht heeft het initiatief genomen tot het organiseren van de Future Health Expo 2022: een showcase van 100 inspirerende ontwerpen die wij afgelopen jaren in ons netwerk zijn tegengekomen.
De Future Health Expo 2022 startte in juni tijdens de Dutch Health Week en sluit nu op 6 oktober aan bij de Utrecht Science Week. Ga mee op ‘tour’ langs inspirerende werken die ons laten nadenken over wat kunst, design
en media kunnen bijdragen aan het vormgeven van een gezond en gelukkig leven. Elke dag weer. Van de ochtend tot de avond. Welke innovatieve oplossingen vinden we met elkaar in het ‘Lab van Alledag’? Hoe kunnen we
bewuster eten en drinken, beter ontspannen en slapen, prettiger leren en werken, groener spelen en recreëren, veiliger daten en vrijen en meer sporten en bewegen? De toekomst vraagt om creativiteit en durf!
We maken een route vanaf het stadskantoor, langs het Vitaliteitslab ROC Midden Nederland in het FC Utrecht Stadion, naar het Paviljoen en de Tropische Kas in de Botanische tuinen op Utrecht Science Park. Daar sluiten we
af met een netwerkborrel. Ga ook mee en laat je verbazen. We kijken er naar uit je te ontvangen!
Meld je hier aan voor de Future Health Expo Tour
Bedenk jij dé oplossing voor een duurzamere stad? Tijdens de Sustainable City Challenge werk je aan vragen over de toekomst van de stad, zoals: hoe maken we een straat gezonder of hoe maken we een autovrije wijk toch nog goed bereikbaar? Tijdens de Grande Finale van de Utrecht Science Week op 7 oktober maken we de winnaars bekend.
De challenge wordt georganiseerd door de Utrecht Challenge Alliantie, in samenwerking met: Goed op Weg, Merwedelab, UCo – Utrecht Community, RIVM, CAB Lab, Energie Samen, Hogeschool Utrecht, Universiteit Utrecht, ROC Midden-Nederland en Gemeente Utrecht.
Waarom zou je meedoen?
Tijdens deze challenge verken je met andere studenten en experts op wat voor manieren we gezonder en duurzamer kunnen leven en werken. Je werkt in een interdisciplinair team van studenten van UU, ROC MN en HU. Je krijgt de laatste inzichten over gezondheid en duurzaamheid en leert meer over design thinking, toekomstscenario’s en conceptontwikkeling. Je werkt aan concrete duurzame en gezonde oplossingen, voor jezelf en voor anderen.
En niet te vergeten: dit is dé uitgelezen kans om de Grande Finale van de Utrecht Science Week mee te maken. Wees erbij!
De dagen waarop gewerkt wordt, zijn 14 september en 27 tot en met 30 september. De finaledag is op vrijdag 7 oktober.
Meer informatie over de challenge, over deelname en aanmelden (mogelijk tot 12 september) op de website.